Braki kierowców zawodowych – jak firmy transportowe radzą sobie z tym w 2022 roku?
Jak podaje businessinsider.com.pl, w Polsce może brakować nawet 120 tys. kierowców zawodowych. Na rynku europejskim deficyt zatrudnionych w tej grupie zawodowej sięgnął połowy miliona. Niedobór kierowców jest istotną przyczyną powstawania długoterminowego wąskiego gardła w transporcie i odbija się na całym łańcuchu dostaw. Co powoduje, że kierowcy rezygnują z pracy i jak radzą sobie z tym przewoźnicy?
- Pandemia COVID i wojna w Ukrainie a niedobór kierowców
- Czy prawo zachęca kierowców do podjęcia pracy?
- Jak z brakiem kierowców radzą sobie przewoźnicy?
- Czy polskich przewoźników czeka powtórka z Wielkiej Brytanii?
Pandemia COVID i wojna w Ukrainie a niedobór kierowców
Problem z brakiem kierowców zawodowych nasilił się w trakcie pandemii. Pracownicy zwalniali się głównie ze względu na COVID i związane z nim ryzyko zachorowania. Oprócz obawy o zdrowie, kierowcy skarżyli się na restrykcje i brak możliwości skorzystania z infrastruktury sanitarnej na trasie, a także na obowiązkowe testy na granicy, które generowały kolejki, a te z kolei – przesunięcia w czasie pracy. Kolejną istotną przyczyną zwolnień kierowców w trakcie trwania pandemii był brak stabilności zatrudnienia i niewypłacalność niektórych firm transportowych, które wskutek ograniczenia lub całkowitej utraty dochodów, musiały redukować koszty.
Prawdziwy problem z brakiem kierowców zawodowych pojawił się w momencie wybuchu wojny na Ukrainie – ogromna część z ponad 100 tys. Ukraińców zatrudnionych w polskich firmach transportowych wyjechała, aby bronić kraju przed agresją Rosji. Z powodu wojny polscy kierowcy jeżdżący na Wschód również rezygnowali z pracy – ze względów bezpieczeństwa, ale i z powodu ograniczeń na białoruskiej i rosyjskiej granicy. Według prognoz, połowa małych i średnich firm transportowych (które stanowią 90% całości polskich przedsiębiorstw oferujących transport) odczuwa skutki wojny na Ukrainie w funkcjonowaniu swojej działalności poprzez brak zleceń, ceny paliwa, ale przede wszystkim brak kierowców.
Czy prawo zachęca kierowców do podjęcia pracy?
Zgodnie z wprowadzanymi stopniowo przepisami Pakietu Mobilności, firma transportowa zatrudniająca kierowców ma wobec nich więcej obowiązków. Jednym z nich jest zapewnienie pracownikom pełnego minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w kraju, na terenie którego wykonują przewóz ładunków. Wymóg obowiązuje od lutego 2022 roku i dotyczy także przejazdów kabotażowych oraz cross trade. Kolejną ważną zmianą jest dyrektywa dotycząca delegowania pracowników – firmy transportowe zatrudniające kierowców, wykonujących przewozy międzynarodowe, mają obowiązek wypłaty diet i ryczałtów, które nie są już uznawane jako część wynagrodzenia (chyba, że są opodatkowane i zgłoszone do ZUS-u). Biorąc pod uwagę dodatkowe sprawy formalne, jak opłacenie wymaganych licencji czy obowiązkowe szkolenia, koszty, jakie musi pokryć przewoźnik wobec kierowcy, wzrosły i to znacząco. Dlaczego pomimo wzrostu warunków zatrudnienia i wynagrodzenia kierowców obserwujemy rosnący deficyt tej grupy zawodowej?
Jak z brakiem kierowców radzą sobie przewoźnicy?
Według badań EFL firmy transportowe widzą coraz szersze perspektywy rozwoju biznesu od początku pandemii. 36% przedsiębiorców twierdzi, że pandemia COVID-19 pozytywnie wpłynie na poszukiwanie nowych rynków zbytu, rozwój lub całkowitą zmianę profilu działalności. Można przypuszczać, że rozwój branży wpłynie na kierowców, którzy będą mogli liczyć na jeszcze lepsze warunki pracy. Jeśli chodzi o wojnę w Ukrainie, firmy transportowe wykonujące dotychczas przewozy w kierunku wschodnim, również zmieniają profile i szukają nowych destynacji. Rynki zachodnie oferują ujednolicone stawki i europejskie warunki zatrudnienia. Dobrym rozwiązaniem dla niedoboru kierowców byłyby ułatwienia w zatrudnianiu obywateli Ukrainy, rząd jednak nie wprowadził jeszcze żadnej procedury pod tym kątem. Specjaliści z branży TSL prognozują, co może wpłynąć na decyzję kierowców o podjęciu zatrudnienia. Dyrektor zarządzający firmą Dartom Sp. z o.o. Andrzej Szymański w raporcie TLP „Transport drogowy w Polsce 2021+” jako najważniejsze argumenty wymienia:
- podniesienie wynagrodzeń,
- poprawę warunków zatrudnienia i podnoszenie standardów pracy,
- kursy doszkalające,
- dodatki, takie jak np. pakiet prywatnej opieki medycznej,
- inwestowanie we flotę i nowoczesne rozwiązania.
Bardzo ważnym elementem, przekonującym kierowców do podjęcia zatrudnienia, jest zdaniem eksperta opinia innych kierowców. Według raportu TLP „Rynek pracy kierowców w Polsce” z 2016 roku, aż 71% kierowców kieruje się opinią innych podczas poszukiwania pracy. Warto więc zadbać o wizerunek firmy w miejscach, w których zdania na temat firmy mogą się pojawić (fora internetowe, grupy na portalach społecznościowych, opinie firmy na Google).
Czy polskich przewoźników czeka powtórka z Wielkiej Brytanii?
Braki kierowców to obecnie większy problem niż rosnące ceny paliw czy trwająca w dalszym ciągu pandemia. W opinii ekspertów z branży TSL, nasz kraj może powtórzyć scenariusz brytyjski – tym bardziej, że niedobór kierowców w Polsce jest już większy niż na Wyspach. Z powodu braków kierowców zawodowych w UK, angielskie przedsiębiorstwa zaapelowały o wprowadzenie awaryjnej wizy, która umożliwi zatrudnienie pracowników spoza Wielkiej Brytanii. Tamtejszy rząd zamiast tego zezwolił na nieograniczoną liczbę kabotaży przez maksymalnie 14 dni pomiędzy 28 października 2021 roku a 30 kwietnia 2022 roku. W Polsce takie rozwiązanie jest niemożliwe w związku z przepisami Pakietu Mobilności, które ograniczają kabotaż do 3 i narzucają wymóg 4 dni przerwy – chyba, że w obecnej sytuacji rząd zdecyduje się na pewne odstępstwa.
Braki kierowców to ograniczanie możliwości transportu, które ma bezpośredni wpływ na logistykę, handel, budownictwo i inne gałęzie gospodarki. Brak reakcji i pomysłu na rozwiązanie problemu mogą doprowadzić do kryzysu w transporcie, a jako kraj stojący na podium krajów oferujących transport drogowy w Europie, nie możemy sobie na to pozwolić.
Źródła:
https://www.timocom.pl/newsroom/informacje-prasowe/barometr-transportowy-timocom-q3-2021-wzrost-po-letniej-stagnacji
https://kadry.infor.pl/kadry/wynagrodzenia/rozliczanie_wynagrodzen/5234570,Wynagrodzenie-kierowcy-od-2-lutego-2022-r-zmiany.html
H. Brdulak, „Branża pokonała pandemię. Co przyniesie wojna?”, [w:] Gazeta Prawna, s. 4
A. Szymański, „jak firmy odpowiadają na niewystarczającą liczbę kierowców, [w:] Transport drogowy w Polsce 2021+, Raport związku pracodawców Transport i Logistyka Polska, s. 92.
https://businessinsider.com.pl/twoje-pieniadze/praca/praca-dla-kierowcow-czeka-niedobor-jest-wielki-ile-mozna-zarobic/0hdssdq
https://tlp.org.pl/wp-content/uploads/2016/11/Rynek_pracy_kierowcow_komunikat_prasowy_PwC-.pdf
kadry.infor.pl/kadry/wynagrodzenia/rozliczanie_wynagrodzen/5234570,Wynagrodzenie-kierowcy-od-2-lutego-2022-r-zmiany.html
Zdjęcie:
Dmitry Vereshchagin
