Ochrona wynikająca z polisy OCP
Kiedy ubezpieczyciel nie wypłaci odszkodowania?
OCP to polisa, która gwarantuje ubezpieczenie przewoźnika z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy przewozu. Zakup OCP pozwala na zabezpieczenie interesów przedsiębiorcy przed skutkami szkód transportowych oraz przeniesienie ciężaru ich pokrycia na zakład ubezpieczeń. Jednak finalnie wypłata odszkodowania z polisy OCP wnika z zakresu zawartej umowy (włączonych do niej ryzyk), ceny składki oraz sumy gwarancyjnej. Dodatkowo na przewoźniku i kierowcy ciąży szereg obowiązków, których niedopełnienie może skutkować niewypłaceniem należnej kwoty. Istnieją też szkody, w przypadku których odmowa wypłaty odszkodowania przez zakład ubezpieczeń będzie miała uzasadnienie prawne. Tu jednak przewoźnik ma możliwość uwolnienia się od odpowiedzialności.
Na co zatem warto zwrócić uwagę podpisując umowę z ubezpieczycielem aby nie narobić sobie kłopotów w przyszłości, a kiedy roszczenie wobec przewoźnika będzie bezzasadne?
Polisa OCP chroni przed skutkami zniszczenia, uszkodzenia lub kradzieży towaru oraz opóźnienia dostawy. OCP jest ubezpieczeniem dobrowolnym, jednak w przewozach drogowych chyba każdy przewoźnik taką umowę posiada. Bardzo często jest to odgórny wymóg stawiany firmom transportowym przez ich klientów. Kontrahenci mają dzięki temu gwarancję uzyskania odszkodowania w razie wystąpienia szkody powstałej z winy przewoźnika.
Jednakże polisy OCP zawierają szereg wyłączeń, w przypadku których zakład ubezpieczeń może odmówić wypłaty i zmusić niejako przedsiębiorcę do pokrycia szkody z własnej kieszeni. Skuteczna umowa powinna zatem pokrywać większość ryzyk, które generują odpowiedzialność przewoźnika. O odpowiednie zapisy należy zadbać podczas podpisywania umowy z danym ubezpieczycielem. Im więcej klauzul zawartych w ubezpieczeniu, tym większa ochrona w przypadku ewentualnych kłopotów.
Bardzo ważna jest tutaj także suma gwarancyjna; jej prawidłowe określenie zmniejsza ryzyko pokrycia szkód we własnym zakresie. Wypłata odszkodowania jest najczęściej także zależna od ceny polisy – niski koszt ubezpieczenia może niestety nie obejmować wielu popularnych zdarzeń mających miejsce w transporcie i skutkować odmową odszkodowania. Można wręcz pokusić się o stwierdzenie, że niska składka równa się bezwartościowej polisie.
Warto pamiętać także o tym, że przewozy krajowe i przewozy międzynarodowe podlegają innym aktom prawnym. Polskie prawo przewozowe i Konwencja CMR w odmienny sposób regulują odpowiedzialność przewoźnika, dlatego OCP krajowe różni się nieznacznie od OCP międzynarodowego. W każdym jednak przypadku zakres ponoszonej przez przewoźników odpowiedzialności jest bardzo duży i obejmuje utratę, ubytek lub uszkodzenie przesyłki, które nastąpiło w czasie między przyjęciem towaru a jego wydaniem. Przewoźnik jest również odpowiedzialny za opóźnienie dostawy.
Istnieje oczywiście katalog okoliczności wyłączających odpowiedzialność przewoźnika za szkody powstałe w czasie przewozu. Ubezpieczyciele w takich przypadkach odmawiają wypłaty odszkodowania.
Przewoźnik zgodnie z przepisami CMR może uwolnić się od odpowiedzialności, jeśli zaginięcie/uszkodzenie towaru lub opóźnienie przewozu spowodowane zostało winą osoby uprawnionej, jej zleceniem nie wynikającym z winy przewoźnika, wadą własną towaru lub okolicznościami, których przewoźnik nie mógł uniknąć i których następstwom nie mógł zapobiec. Należy zaliczyć tu:
- użycie pojazdów otwartych i nie przykrytych opończą, jeżeli to użycie było wyraźnie uzgodnione i zaznaczone w liście przewozowym,
- brak lub wadliwe opakowanie towarów,
- manipulowanie, ładowanie, rozmieszczenie lub wyładowanie towaru przez nadawcę lub przez odbiorcę albo przez osoby działające na rachunek nadawcy lub odbiorcy,
- naturalne właściwości niektórych towarów, mogące powodować całkowite lub częściowe ich zaginięcie albo uszkodzenie,
- niedostateczność lub wadliwość cech lub numerów na sztukach przesyłki,
- przewóz żywych zwierząt.
Dowód, że zaginięcie, uszkodzenie lub opóźnienie spowodowane zostało jedną z tych przyczyn ciąży na przewoźniku. Przewoźnik musi także udowodnić, że przedsięwziął wszelkie obowiązujące go w danych okolicznościach środki i że zastosował się do specjalnych instrukcji, które zostały mu udzielone.
Zgodnie z polskim prawem przewozowym przewoźnik nie ponosi odpowiedzialności jeżeli utrata, ubytek lub uszkodzenie albo opóźnienie w przewozie przesyłki powstały z przyczyn występujących po stronie nadawcy lub odbiorcy, niewywołanych winą przewoźnika, z właściwości towaru albo wskutek siły wyższej. Przewoźnik jest zwolniony od odpowiedzialności jeżeli utrata, ubytek lub uszkodzenie przesyłki powstały co najmniej z jednej z następujących przyczyn:
- nadania pod nazwą niezgodną z rzeczywistością, nieścisłą lub niedostateczną rzeczy wyłączonych z przewozu lub przyjmowanych do przewozu na warunkach szczególnych albo niezachowania przez nadawcę tych warunków,
- braku, niedostateczności lub wadliwości opakowania rzeczy, narażonych w tych warunkach na szkodę wskutek ich naturalnych właściwości,
- szczególnej podatności rzeczy na szkodę wskutek wad lub naturalnych właściwości,
- ładowania, rozmieszczenia lub wyładowywania rzeczy przez nadawcę lub odbiorcę,
- przewozu przesyłek, które zgodnie z przepisami lub umową powinny być dozorowane, jeżeli szkoda wynikła z przyczyn, którym miał zapobiec dozorca.
Tu również dowód, że szkoda lub przekroczenie terminu przewozu przesyłki wynikło z jednej z wymienionych okoliczności, ciąży na przewoźniku.
Przewoźnik powinien zawczasu zadbać o zawarcie korzystnych warunków umowy OCP. Odpowiednia polisa pozwoli mu uniknąć przykrych sytuacji, związanych z roszczeniami kontrahentów z tytułu szkód transportowych. Jednak nie zawsze ubezpieczyciel będzie zobowiązany do wypłaty odszkodowania. Będzie wynikało to z okoliczności zdarzenia oraz ryzyk włączonych do polisy.
Zakłady ubezpieczeń dość często odmawiają także wypłaty odszkodowania, powołując się na przesłanki wyłączające odpowiedzialność przewoźnika. Przewoźnik musi oczywiście liczyć się wówczas z bezpośrednim roszczeniem wobec niego. Jeśli będzie ono bezzasadne (błędy będą leżały po stronie nadawcy lub odbiorcy), przewoźnik nie będzie zobowiązany do naprawienia powstałych szkód. Musi jednak mieć świadomość przysługujących mu uprawnień i skutecznie walczyć o swoje (nierzadko niestety przed sądem).
Informacja za: www.transportoweprawo.pl, www.transtica.pl, www.tsl-biznes.pl, www.oc-przewoznika.info, Konwencja CMR, Ustawa prawo przewozowe
