Odpowiedzialność i kary za przeładowanie pojazdu lub przeciążenie osi
Ograniczenia tonażowe w krajach europejskich, kary i odpowiedzialność
- Przyczyny przeciążenia pojazdów
- Sankcje w transporcie międzynarodowym
- Odpowiedzialność za przekroczenia
Przeładowane pojazdy ciężarowe to niestety dość powszechne zjawisko na europejskich drogach. Stanowią one ogromne zagrożenie dla bezpieczeństwa ruchu drogowego i jego uczestników. Służby kontrolne nakładają za te przewinienia wysokie mandaty. W różnych krajach przepisy dotyczące przekroczenia kształtują się oczywiście inaczej. Różne są nie tylko normy dotyczące tolerancji przy przekroczeniu DMC, czy dopuszczalnego nacisku na osie, ale także wysokości kar finansowych.
Jak kształtują się ograniczenia tonażowe w poszczególnych państwach i jakie grożą za to sankcje?
Przeładowane pojazdy stanowią niebezpieczeństwo dla ruchu drogowego (związane jest to przede wszystkim ze zmniejszeniem sterowności samochodu oraz wydłużonym czasem hamowania), a także powodują niszczenie nawierzchni dróg.
Istnieją różne źródła zagrożeń i niezawinionych naruszeń w temacie przeładowania pojazdów lub przeciążenia osi. Do przeciążenia pojazdów dochodzi najczęściej na skutek złego trybu załadunku i nieprawidłowego rozmieszczenia towarów na naczepie lub przyczepie. Osoby odpowiedzialne za załadunek często nie zdają sobie nawet sprawy, że łamią przepisy. Tylko właściwe rozmieszczenie towaru (odpowiednie do załączonego schematu rozkładu sił ciężkości) gwarantuje wykonanie tego procesu w sposób zapewniający przewóz przesyłki zgodnie z przepisami ruchu drogowego i przepisami o drogach publicznych, a w szczególności niepowodujący zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego, przekroczenia dopuszczalnej masy pojazdów lub przekroczenia dopuszczalnych nacisków osi.
Z drugiej strony w Polsce na wielu drogach obowiązują ograniczenia tonażowe dla pojazdów (do 8 ton). Wymagane jest tu uzyskanie zezwolenia odpowiedniej kategorii na przejazd po drodze publicznej pojazdu nienormatywnego (na przejazd jednokrotny lub wielokrotny). W praktyce często okazuje się, że niektóre drogi dojazdowe do punktu załadunku/rozładunku (np. do centrum dystrybucyjnego, magazynu, bazy logistycznej) wymagają takiego właśnie zaświadczenia. Inspekcja Transportu Drogowego nawet na niewielkim dystansie drogi z ograniczeniem ma prawo zatrzymać pojazd i skierować go do punktu ważenia. Za brak odpowiedniego zaświadczenia lub przejazd niezgodny z warunkami określonymi w zezwoleniu grozi kara pieniężna.
Oczywiście są też osoby, które świadomie przeciążają pojazdy, gdyż opłaca im się to ze względów finansowych (ale to już temat na inny artykuł).
Nad przestrzeganiem przepisów w zakresie dopuszczalnych mas lub maksymalnego nacisku na osie na terenie Unii Europejskiej czuwają różne inspekcje transportu drogowego (w Polsce jest to ITD).
W Polsce wysokość kary za to przewinienie jest uzależniona od kategorii drogi oraz rodzaju osi lub typu pojazdu. Za przeładowanie pojazdu grozi od 500 PLN (w przypadku, gdy nacisk osi, rzeczywista masa całkowita lub wymiary pojazdy przekraczają dopuszczalne wartości do 10%) do 15 000 PLN (w przypadku, gdy nacisk osi, rzeczywista masa całkowita lub wymiary pojazdy przekraczają dopuszczalne wartości o ponad 20%). Za wykonywanie przewozu w ruchu międzynarodowym pojazdem nienormatywnym bez wymaganego zezwolenia grozi kara 8000 PLN.
U naszych zachodnich sąsiadów można przekroczyć limit o nie więcej niż 2%. W takiej sytuacji kierowca otrzyma jedynie pouczenie. Gdy przeciążenie jest wyższe, ale nie przekroczy 5% przewoźnik otrzyma mandat w wysokości ok. 150 PLN. Przy przeładowaniu powyżej 35% kara dla przedsiębiorcy wyniesie już ponad 1800 PLN. Odpowiednio w takiej sytuacji kierowca otrzyma mandat od ok. 130 PLN do ok. 1600 PLN. Dodatkowo każde takie przewinienie wpisywane jest do rejestru i może oznaczać nawet utratę licencji na transport.
Podobnie jak w Niemczech jest i w Austrii (przekroczenie limitu do 2% kończy się najczęściej upomnieniem). Jeśli limit zostanie przekroczony od 2-5% kierowca i właściciel pojazdu zapłacą ok. 40 PLN, przy przeciążeniu ponad 30% mogą spodziewać się kary w wysokości ok. 1000 PLN.
W kwestii przeładowania pojazdu lub przeciążenia osi bardzo tolerancyjnym krajem okazuje się być Holandia. W Holandii limity wynoszą 10% przy przekroczeniu dopuszczalnej masy całkowitej i 5% przy przekroczeniu dopuszczalnego nacisku na osie.
W Luksemburgu przeładowanie pojazdu do 10% oznacza sankcje karne dla kierowcy. W przypadku przeładowania pojazdu powyżej 10% DMC sprawa skierowana zostaje do sądu.
Na Węgrzech pojazd zostanie uznany za przeciążony jeśli jego dopuszczalna masa zostanie przekroczona o 500 kg lub jeśli nacisk na daną oś jest większy niż 5% w stosunku do limitów nacisku.
Bardzo wysokie kary spotkają kierowców w Belgi. Tu w regionie Walonii na południu kraju mandaty zaczynają się od ok. 320 PLN do bagatela ponad 300 tyś PLN za przekroczenie DMC o ponad 3 tony. Oprócz tego kierującemu pojazdem grozi od 8 dni pozbawienia wolności do roku.
Uwaga!!! W każdym przypadku przeładowany pojazd należy rozładować (przenieść część ładunku na inną ciężarówkę), a jeśli jest to niemożliwe ciężarówka zostanie usunięta na parking na koszt przedsiębiorcy.
Z przeciążeniami wiąże się oczywiście odpowiedzialność za popełnienie tego czynu. Najczęściej to przedsiębiorca transportowy ponosi winę za przekroczenie przez ciężarówkę dopuszczalnej masy lub nacisku na oś. Zgodnie z prawem to on bowiem odpowiada za transport towaru. W praktyce oznacza to, że przedsiębiorca powinien dołożyć należytej staranności zarówno przy załadunku jak i przewozie.
Istnieje również coś takiego jak domniemanie odpowiedzialności przewoźników za naruszenia, których dopuszczą się ich kierowcy. A to najczęściej kierowcy dokonują załadunku (ponoszą więc bezpośrednią odpowiedzialność za umieszczenie na pojeździe ładunku).
Uwaga!!! Obowiązkiem przewoźnika jest także wcześniejsze sprawdzenie trasy przejazdu, tak aby nie zostały przekroczone normy na drogach gdzie obowiązują ograniczenia tonażowe. Przewoźnik poniesie bowiem odpowiedzialność za przejazd pojazdem nienormatywnym bez zezwolenia.
Warto pamiętać jednak, że przewoźnik nie zawsze musi być odpowiedzialny za przeładowanie auta. Z polskich przepisów wynika, iż jeżeli umowa lub przepis szczególny nie stanowią inaczej, czynności ładunkowe należą odpowiednio do obowiązków nadawcy lub odbiorcy. Wówczas obowiązkiem nadawcy, odbiorcy lub innego podmiotu wykonującego czynności ładunkowe jest prawidłowe rozmieszczenie ładunku oraz sprawdzenie czy pojazd nie jest przeciążony (art. 43 ustawy Prawo przewozowe).
Również jeśli przewoźnik udowodni, że nadawca, załadowca lub spedytor mieli wpływ na powstanie naruszenia obowiązków albo warunków przewozu lub godzili się na te naruszenia, przedsiębiorca może uwolnić się od odpowiedzialności.
Kary za przeładowanie pojazdów lub przeciążenie osi mogą być naprawdę wysokie. Dlatego warto zadbać o przemyślaną organizację załadunku i dołożyć wszelkich starań aby proces ten został przeprowadzony zgodnie z prawem. Nie warto też świadomie decydować się na przeważenie.
Za przekroczenie dopuszczalnej masy pojazdu lub nacisku na osie zazwyczaj odpowiada przewoźnik. Jednak wina może leżeć także po stronie innych podmiotów, które bezpośrednio dokonują czynności ładunkowych (bez czynnego udziału przewoźnika w procesie ładowania).
Informacja za: www.transport-expert.pl, www.mw-spedition.com, www.koben.pl, www.gitd.gov.pl, www.cargonews.pl, www.transportowy.pl, www.laj.pl
