Klauzula o zakazie konkurencji w transporcie

Czy spedytor może zawrzeć w umowie przewozu klauzulę mówiącą o zakazie konkurencji?

Wyobraźmy sobie taką sytuację: przewoźnik dostaje zlecenie od spedycji na wykonanie przewozu ładunku. W umowie zawarte zostają zapisy mówiące o nałożeniu na firmę wykonującą usługi transportowe kary umownej w określonej wysokości w przypadku, gdyby przewoźnik chciał nawiązać bezpośredni kontakt z kontrahentem spedytora.

I tu nie można wnieść zastrzeżeń. Spedytor ma prawo dbać o relacje ze swoim zleceniodawcą i chronić ich bezpośrednią współpracę. Między przewoźnikiem a producentem w łańcuchu dostawy towaru to spedycja jest pośrednikiem, czyli najbardziej zagrożonym pominięciem ogniwem, jak i też narażonym na działania nieuczciwej konkurencji ze strony przedsiębiorstw transportowych. Pytanie jednak, jak daleko spedycja może się posunąć?

Przede wszystkim kontrowersyjną kwestią jest długość wyznaczonego zakazu. Otóż często spedytorzy podczas wykonywania tylko jednego przewozu dla danego producenta nakładają na przewoźników klauzulę o zakazie konkurencji, która trwać powinna nawet dwa lata od momentu wykonania usługi. Czy jest to zgodne z prawem? Otóż zrozumiałym jest fakt zapisu o nie podejmowaniu działań konkurencyjnych podczas trwania umowy, zarówno gdy dotyczy ona jednego, czy też kilku przewozów na rzecz jednego kontrahenta. Natomiast według prawa nałożenie na przewoźnika ograniczenia kontaktu z kontrahentem po ustaniu umowy podpisanej ze spedytorem, jest rażącym pokrzywdzeniem jednej ze stron, dysproporcją świadczeń, a także ograniczeniem wolności i działalności gospodarczej. Droga orzecznictwa sądowego wskazuje, że w przypadku takiej klauzuli, wyrok korzystny będzie dla przedsiębiorstwa transportowego, chyba że spedycja w umowie ustali ekwiwalent dla przewoźnika za powstrzymanie się od działalności konkurencyjnej.

Nie można zapominać, iż gospodarkę rynkową kształtuje konkurencja wśród przedsiębiorców. Klauzula o jej zakazie na okres ograniczający swobodę prowadzenia działalności ,może doprowadzić do dominacji jednej firmy nad innymi i pokrzywdzeniu przewoźnika. W przypadku takich zapisów w umowie, przedsiębiorstwo transportowe powinno pamiętać, że zakaz konkurencji dłuższy niż termin wykonania umowy przewozu jest nieprawny, zaś spedytor powinien mieć na uwadze, by zaproponowane przez niego zapisy w umowie nie naruszały zasady współżycia społecznego.