OC- Ubezpieczenia kabotażowe przewoźnika.
Odpowiedzialność Cywilna przewoźnika w przewozach kabotażowych.
- Jakie przepisy obowiązują odnośnie kabotażu?
- Zakres odpowiedzialności przewoźnika za transport kabotażowy w Niemczech.
- Zakres odpowiedzialności przewoźnika w transporcie kabotażowym we Francji.
- Na co zwrócić uwagę przy wyborze ubezpieczenia kabotażowego?
- Podsumowanie.
Polscy przewoźnicy dopiero kilka lat temu zyskali dostęp do lokalnych rynków transportowych. Umożliwiła to regulacja wspólnotowa w postaci Rozporządzenia 1072/2009, która reguluje między innymi kwestię transportu kabotażowego. Mimo to, wielu przedsiębiorców nie do końca orientuje się, nie tylko co może zyskać wykonując tego typu usługę transportową, ale także jakie niesie ona ze sobą zagrożenia. Rezultatem jest brak odpowiedniego zabezpieczenia. Rzecz będzie zatem o ubezpieczeniach kabotażowych, a ponieważ najczęściej transporty takie wykonywane są w Niemczech i we Francji, rozpatrywane będą te dwa przypadki.
1.Jakie przepisy obowiązują odnośnie kabotażu?
Są to oczywiście wspomniane wyżej przepisy wspólnotowe w postaci Rozporządzenia 1072/2009, szczególnie przyjrzeć się należy art. 9. Określa on jaki zakres unormowań mogą obejmować uregulowania krajowe. Zdać sobie bowiem należy sprawę z tego, że kabotaż to nic innego jak przewóz krajowy wykonywany przez zagranicznego przewoźnika. Dlatego też wspomniany art. 9 mówi, że:
- zasady dotyczące umowy przewozu
- masa i wymiary pojazdów drogowych, wymogi odnośnie niektórych kategorii przewożonych rzeczy np. niebezpiecznych, szybko psujących się produktów żywnościowych lub zwierząt
- podatek od wartości dodanej (VAT) od usług transportowych
- czas pracy kierowców oraz okresy ich wypoczynku
są określane przepisami ustawowymi, wykonawczymi lub administracyjnymi państw członkowskich. W kontekście ubezpieczeń kabotażowych istotny jest zapis o zasadach odnoszących się do umowy przewozu, gdyż tu właśnie znajdą się zasady odpowiedzialności przewoźnika odnośnie wykonywanej usługi transportowej.
2. Zakres odpowiedzialności przewoźnika za transport kabotażowy w Niemczech.
W Republice Federalnej Niemiec przepisami obejmującymi omawianą tematykę są:
- Handelsgesetzbuch (HGB) – Kodeks spółek handlowych
- Güterkraftverkehrsgesetz (GüKG) – Ustawa o towarowym transporcie samochodowym
- GüKGrKabotageV – Rozporządzenie w sprawie transgranicznego transportu drogowego i kabotażu
Kwestię odpowiedzialności przewoźnika reguluje przede wszystkim Księga IV Handelsgesetzbuch (w skrócie HGB). Chodzi szczególnie o paragrafy 431 i 449. Mianowicie § 431 ust. 1 mówi, że przewoźnik ponosi odpowiedzialność za ładunek do wysokości 8,33 SDR/kg wagi brutto przesyłki (SDR – Special Drawing Rights, czyli międzynarodowa jednostka rozrachunkowa). Dopuszczalne jest jednak umowne określenie innego limitu. §449 ust. 2 ustala dozwolony przedział kwot odpowiedzialności za ładunek. Nie mogą być one niższe niż 2,00 SDR i wyższe niż 40 SDR za kg wagi brutto przesyłki. § 431 ust. 3 HGB mówi także, że przewoźnik ponosi odpowiedzialność za szkody powstałe w wyniku opóźnienia w dostawie w wysokości do 3 krotnej wartości przewoźnego.
Kwestia sum gwarancyjnych, czyli ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej przewoźnika na wypadek szkody w ładunku podczas wykonywania kabotażu na terenie Niemiec regulowana jest § 7a Ustawy o transporcie towarowym (GuKG).
Przepis ten brzmi następująco:
„(1) Przedsiębiorca jest zobowiązany zawrzeć i utrzymywać ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej, które obejmuje ustawową odpowiedzialność z powodu szkód w towarach i szkód spowodowanych opóźnieniem w dostawie według czwartego rozdziału księgi IV ksiąg handlowych podczas transportów, przy których miejsce załadowania i rozładowania leży w kraju.
(2) Najniższa suma gwarancyjna wynosi 600 000,00 EUR na zdarzenie. Ustalenie w umowie ubezpieczenia rocznego maksymalnego odszkodowania, które może wynosić nie mniej niż dwukrotna najniższa suma gwarancyjna i ustalenie udziału własnego są dozwolone.
(3) Z ubezpieczenia mogą być wyłączone następujące roszczenia:
1.roszczenia z powodu szkód, które zostały popełnione umyślnie przez przedsiębiorcę lub jego przedstawiciela
2. roszczenia z powodu szkód, spowodowanych przez katastrofy żywiołowe, energię jądrową, wojnę, wypadki do wojny podobne, wojnę domową, niepokoje wewnętrzne, strajk, akty terrorystyczne, zarządzenia władz, przejęcie lub konfiskatę ze strony władzy państwowej,
3. roszczenia z umów frachtowych, których przedmiotem jest transport metali szlachetnych, klejnotów, kamieni szlachetnych, środków płatniczych, papierów wartościowych, znaczków, dokumentów i akt.
(4) Przedsiębiorca musi posiadać podczas transportu ważny dowód ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, który odpowiada wymaganiom ustępu 1. Kierujący pojazdem musi podczas transportu mieć przy sobie dowód tak zawartego ubezpieczenia i okazać osobie uprawnionej do kontroli na życzenie takiej osoby.
(5) Ubezpieczyciel zawiadamia o zawarciu i wygaśnięciu ubezpieczenia Federalny Urząd ds. Ruchu Towarowego (BAG).”
Zatem najmniejsza suma gwarancyjna to 600.000 EUR, a w wypadku rocznej umowy 1.200.000 EUR. Nie są to małe kwoty, warto zatem dopilnować warunków umowy ubezpieczenia. Istotne jest także, aby kierowca pojazdu o DMC powyżej 3,5 t, wykonując kabotaż w Niemczech, posiadał przy sobie dowód ubezpieczenia kabotażowego, gdyż jest ono obowiązkowe.
Uwaga! Posiadacze pojazdów poniżej DMC 3,5 t (także mogą wykonywać kabotaż) nie mają obowiązku posiania OCP, ale mimo to, biorąc pod uwagę wysokość obciążeń, jakie mogą mieć miejsce w wyniku nastąpienia szkody w trakcie wykonywania transportu na terenie Niemiec, lepiej jest wykupić odpowiednią polisę, niż pokrywać szkody z własnej kieszeni.
GüKGrKabotageV, czyli rozporządzenie w sprawie transportu transgranicznego i kabotażu odwołuje się do ustaleń prawa wspólnotowego i nie wprowadza nowych regulacji.
3. Zakres odpowiedzialności przewoźnika w transporcie kabotażowym we Francji.
Regulacje prawne odnośnie zasad zawierania umów w transporcie dotyczących kabotażu, a więc także odpowiedzialności przewoźnika, we Francji to:
- Dekret nr 99-269 z dnia 6 kwietnia 1999 r. – dotyczący umów przewozu
- Dekret nr 2003-1295 w dniu 26 grudnia 2003 r. – dotyczący przewozów wykonywanych przez podwykonawców
- Dekret nr 2010-389 z dnia 19 kwietnia 2010 r. – dotyczący wykonywania przewozów kabotażowych
- Code de commerce (Kodeks handlowy) – regulujący niektóre aspekty związane z odpowiedzialnością przewoźnika
Art. L.133 francuskiego Kodeksu handlowego mówi, że przewoźnik jest odpowiedzialny za utratę przewożonego ładunku, poza sytuacjami spowodowanymi siłą wyższą, oraz za uszkodzenia ładunku, z wyłączeniem tych wynikających z właściwości przewożonych rzeczy lub wywołanych siłą wyższą. Postanowienia umowy wykluczające taki zakres odpowiedzialności nie mają mocy prawnej. Jednak należy zwrócić uwagę, że istnieje możliwość ograniczenia odpowiedzialności przewoźnika. Chodzi o zapisy dotyczące typowej umowy przewozu, które zawierają klauzulę ograniczenia wysokości odszkodowania.
Dekret 99-269 z 6 kwietnia 1999 r. w art.21 określa kwestie granic wysokości odpowiedzialności przewoźnika. Kryterium jest waga przesyłki, a nie rozgraniczenie na pojazdy o masie do 3,5 t i powyżej, zatem każdy przewoźnik powinien posiadać odpowiednie ubezpieczenie.
Wygląda to następująco:
- przesyłki o wadze do 3 ton: 23 EUR za 1 kg wagi brutto przesyłki, nie więcej jednak niż 750 EUR za 1 paletę (z francuskiego colis)
- przesyłki o wadze 3 ton i więcej: 14 EUR za 1 kg wagi brutto, nie więcej niż 2.300 EUR za 1 tonę
Jeśli wartość przewożonego towaru jest większa należy to zgłosić ubezpieczycielowi, aby polisa mogła pokryć całkowitą wartość ładunku.
Za opóźnienia w dostawie towaru przewoźnik odpowiada do wysokości przewoźnego (art. 23 Dekretu 99-269).
4. Na co zwrócić uwagę przy wyborze ubezpieczenia kabotażowego?
Niewątpliwie istotna jest wysokość składki (ustalana głównie na podstawie jednej z trzech przesłanek: liczby ubezpieczanych pojazdów, rocznych obrotów lub przewiezionych w ciągu roku ton), ale to nie wszystko. Bardzo ważny jest zakres ubezpieczenia. Wiele sytuacji często bywa wykluczanych przy ubezpieczeniu, jak np. odpowiedzialność za szkody wynikające z niedochowania staranności związanej z zawodowym charakterem wykonywanej działalności, może to być chociażby błąd w sporządzeniu listu przewozowego. Co jeszcze warto sprawdzić?
- Jeżeli posiadamy pojazdy o DMC poniżej 3,5 t, czy są one objęte ubezpieczeniem, często bowiem ubezpieczyciele mają oferty pomijające ten środek transportu.
- Czy zostały ujęte w ubezpieczeniu limity odpowiedzialności takie, jakie wynikają z krajowych przepisów prawa państw, w których będzie wykonywany kabotaż.
- Czy suma gwarancyjna nie jest niższa od faktycznej wartości przewożonego towaru (czasem pojawia się problem w ocenie faktycznej wartości przesyłki –sformułowania w zleceniu typu: „towar neutralny na palecie”, „harmloses Kaufmannsgut”, warto wtedy w potwierdzeniu przyjęcia zlecenia poinformować zleceniodawcę, że suma gwarancyjna ubezpieczenia na pojedyncze zdarzenie wynosi daną kwotę i zleceniodawca ma obowiązek poinformować zleceniobiorcę jeżeli faktyczna wartość towaru ją przekracza ).
- Wykluczenia odpowiedzialności – np. wyłączenie odpowiedzialności ubezpieczyciela za szkody powstałe z winy osoby za którą ubezpieczający jest odpowiedzialny nie powinno znajdować się w umowie ubezpieczenia.
- Dobrze jest przeczytać, jakie obowiązki ma ubezpieczający, chodzi o wyeliminowanie nieżyciowych lub nawet nierealnych wymagań.
- Czy franszyza redukcyjna, wyrażona w procentach, ma limit – np. sformułowanie „nie więcej niż”.
- W przypadku polisy dotyczącej kabotażu w Niemczech, jakie zaświadczenie jest wydawane i w jaki sposób o zawarciu lub wygaśnięciu polisy jest informowany Bundesamt für Güterverkehr.
Generalnie istnieje pogląd, że wybierając ubezpieczenie najlepiej jest poradzić się specjalisty w tej dziedzinie, który znajomością tematu zagwarantuje uniknięcie kosztownych błędów.
5. Podsumowanie
Kabotaż to niewątpliwie bardzo korzystne dla przedsiębiorców wykonujących międzynarodowe usługi transportowe rozwiązanie. Znacząco zmniejsza on puste przebiegi i pozwala zoptymalizować wykorzystanie własnego potencjału. Ale jest haczyk. Konieczność podporządkowania się krajowym normom prawnym w połączeniu z licznymi obwarowaniami unijnymi zmusza do uważnego przygotowania się do takich operacji. Wymagania są spore, a brak ich spełnienia kosztowny. Warto zatem nie tylko zasięgnąć informacji, ale także przewidując ewentualne problemy, ubezpieczyć się na ich ewentualność. Oferta ubezpieczeń jest dosyć spora. Indywidualny charakter potrzeb przedsiębiorców w przypadku kabotażu (każdy kraj, to odrębne wymagania) sprawia, że często najlepszym rozwiązaniem jest skorzystanie z porady specjalisty posiadającego dostęp do szerokiego portfela ofert.
