Nowy zakaz wjazdu polskich i litewskich ciężarówek na Białoruś
W dniu 3 listopada 2025 r. prezydent Białorusi Alaksandr Łukaszenka podpisał dekret zakazujący wjazdu na terytorium Białorusi ciężarówek i ciągników zarejestrowanych w Polsce i na Litwie. Restrykcja ma obowiązywać do 31 grudnia 2027 roku i obejmować nie tylko ciężarówki i ciągniki, ale i naczepy oraz samochody osobowe, wykonujące przewozy międzynarodowe na podstawie listów przewozowych (indywidualnych lub CMR).
Odwet wobec decyzji Polski i Litwy?
Nowe ograniczenia są interpretowane jako reakcja Mińska na działania Polski i Litwy, które w ostatnich tygodniach zdecydowały się na zamknięcie przejść granicznych z Białorusią. Litwa podjęła ten krok w związku z naruszeniami przestrzeni powietrznej (m.in. balony meteorologiczne i przemytnicze) z kierunku Białorusi. Białoruski dekret można więc odczytywać jako element gry geopolitycznej i narzędzie nacisku na kraje sąsiednie.
Jak czytamy na łamach Onetu:
— Nasze relacje handlowe już zaczynają odczuwać negatywne skutki tego zamknięcia granicy — powiedział BNS Driżas. Jego zdaniem „Litwa może stopniowo zniknąć z logistycznej czy handlowej mapy”. Olegas Tarasovas, wiceprezes Narodowego Stowarzyszenia Przewoźników Drogowych „Linava” powiedział nadawcy publicznemu LRT, że „sytuacja jest bliska katastrofy i jeśli granica nie zostanie otwarta, litewscy przewoźnicy zostaną wypchnięci z rynku”.
Skutki dla firm transportowych
- Potrzeba reorganizacji tras
Firmy, które dotychczas realizowały przewozy ze Wschodu (na przykład z Chin) przez Białoruś do UE, szczególnie te zarejestrowane w Polsce lub na Litwie, staną przed koniecznością reorganizacji tras. Trasy przez terytorium Białorusi przestaną być dostępne dla polskich jednostek.
- Przeładunek na granicy
Do tej pory jednym ze sposobów omijania ograniczeń było przeładowanie towaru z polskich naczep na pojazdy białoruskie lub na lokalne jednostki. Nowy dekret rozszerza zakaz także na naczepy z polską rejestracją, co utrudnia (w niektórych przypadkach uniemożliwia) takie operacje poza obszarem przygranicznym.
Ponadto, zgodnie z analizą Związku Pracodawców Transport i Logistyka Polska (TLP), teraz zarówno pojazd ciężarowy, ciągnik, jak i naczepy z polską rejestracją będą mogły się poruszać tylko pomiędzy przejściem polsko-białoruskim a wyznaczonym na Białorusi terminalem logistyczno-celnym (TLC).
- Zatory i kolejki graniczne
Na wschodniej granicy Białorusi już pojawiły się sygnały zatorów. Według źródeł podawanych np. przez Kresy.pl, kolejka pojazdów do wyjazdu z Brześcia do Polski wzrosła sześciokrotnie, do ponad 2,5 tys. jednostek. Problemy logistyczne na granicach mogą się pogłębić, co oznacza wydłużone czasy oczekiwania, koszty postojów i ryzyko braku płynności w łańcuchach dostaw.
- Utrata konkurencyjności
Polskie i litewskie firmy transportowe tracą konkurencyjną przewagę na trasach przez Białoruś. Klienci mogą szukać operatorów zarejestrowanych w innych krajach (np. na Łotwie czy w państwach spoza UE), którzy nadal mogą korzystać z tras przez Białoruś.
Z relacji mediów: firmy i stowarzyszenia transportowe określają sytuację jako “bliską katastrofy”.
Co mogą zrobić przewoźnicy?
Zmiany mogą oznaczać drastyczną redukcję rentowności, konieczność restrukturyzacji działalności lub całkowite wycofanie się z niektórych tras. Ale pomimo że dekret wymusza bardzo istotne ograniczenia, przewoźnicy mają pewne opcje dostosowawcze.
W sytuacji kiedy bezpośredni przejazd przez Białoruś nie jest możliwy, należy analizować trasy alternatywne. Choć mogą być dłuższe i droższe, pozwalają utrzymać ciągłość przewozu. Opcją do rozważenia jest również współpraca z operatorami lokalnymi (na Białorusi lub w krajach tranzytowych). Tam, gdzie możliwy jest przeładunek, można współpracować z firmami lokalnymi, które przejmą transport na dalszym odcinku po stronie białoruskiej (o ile prawo i warunki logistyczne na to pozwolą).
Sytuacja się powtarza
Zakazy i ograniczenia tranzytu przez Białoruś dla przewoźników unijnych nie są nowym fenomenem. W przeszłości obowiązywały uchwały Rady Ministrów Białorusi ograniczające tranzyt ciężarówek z UE do punktów przeładunkowych przy granicy.
Nowa uchwała Rady Ministrów nr 599 z 31 października 2025 r. formalnie przedłuża wcześniejsze sankcje oraz wprowadza rozszerzone ograniczenia wobec przewoźników litewskich, np. zmusza ich do korzystania wyłącznie z przejść litewsko-białoruskich.
Dekret został opublikowany na Białoruskim Narodowym Portalu Prawnym, co potwierdza jego formalny charakter i wiążącą moc prawną dla podmiotów korzystających z dróg białoruskich. Niewykluczone, że sytuacja może się zmieniać, np. przy porozumieniach między państwami granicznymi, negocjacjach dwustronnych lub interwencjach unijnych. Dlatego należy monitorować sytuację na bieżąco co pozwoli reagować szybciej.
Źródła: Onet, OKO Press, Kresy.pl
