Uszkodzenie towaru w przewozach międzynarodowych
Reklamacje i roszczenia odbiorcy wynikające z konwencji CMR
Transport drogowy towarów niesie ze sobą pewne ryzyka. Jednym z częstszych jest powstanie szkody w przewożonym ładunku. Nierzadko oznacza to początek długotrwałego procesu między uczestnikami przewozu (przewoźnikiem a odbiorcą).
Relacje przewoźnika drogowego i odbiorcy towarów w przewozach międzynarodowych uregulowane są w Konwencji CMR. Z umowy tej wynika również odpowiedzialność przewoźnika i odbiorcy; w tym sposób dokonania odbioru, sprawdzenia ładunku i wniesienia ewentualnych zastrzeżeń.
Szkoda w towarze oznacza zmianę jakości towaru, obniżenie jego wartości użytkowej lub wymiennej. To, że w przewożonym towarze powstała szkoda najczęściej okazuje się dopiero na miejscu rozładunku (nierzadko nawet kilka dni później). Powstanie uszkodzeń może wynikać np. z niedbalstwa przewoźnika, a nawet z jego złych zamiarów. Nie zawsze jednak przewoźnik będzie musiał zapłacić odszkodowanie za powstałe zdarzenie. Istnieje bowiem katalog wyłączeń odpowiedzialności przewoźnika.
Zgodnie z Konwencją CMR przewoźnik odpowiada za uszkodzenie towaru, które nastąpi w czasie między przyjęciem towaru a jego wydaniem. Będzie on jednak zwolniony z tej odpowiedzialności wówczas gdy uszkodzenie spowodowane zostało winą osoby uprawnionej, jej zleceniem nie wynikającym z winy przewoźnika, wadą własną towaru lub okolicznościami, których przewoźnik nie mógł uniknąć i których następstwom nie mógł zapobiec. Przewoźnik jest także zwolniony od swej odpowiedzialności, jeżeli uszkodzenie towaru powstało ze szczególnego niebezpieczeństwa wynikającego z jednej lub kilku następujących przyczyn:
- użycie pojazdów otwartych i nie przykrytych opończą, jeżeli to użycie było wyraźnie uzgodnione i zaznaczone w liście przewozowym;
- brak lub wadliwe opakowanie, jeżeli towary, ze względu na swe naturalne właściwości, w razie braku lub wadliwego opakowania, narażone są na zaginięcie lub uszkodzenie;
- manipulowanie, ładowanie, rozmieszczenie lub wyładowanie towaru przez nadawcę lub przez odbiorcę albo przez osoby działające na rachunek nadawcy lub odbiorcy;
- naturalne właściwości niektórych towarów, mogące powodować całkowite lub częściowe ich zaginięcie albo uszkodzenie, w szczególności przez połamanie, rdzę, samoistne wewnętrzne zepsucie, wyschnięcie, wyciek, normalny ubytek lub działanie robactwa i gryzoni;
- niedostateczność lub wadliwość cech lub numerów na sztukach przesyłki;
- przewóz żywych zwierząt.
Uwaga!!! Dowód, że uszkodzenie przesyłki spowodowane było jedną z tych przyczyn ciąży na przewoźniku.
Odbiorca ma obowiązek sprawdzenia możliwie dokładnie przyjętego towaru od przewoźnika. Przewoźnik i odbiorca mogą (a nawet powinni) wspólnie sprawdzić stan towaru po dostarczeniu go do odbiorcy. Uczestnicy przewozu winni udzielać sobie wzajemnie wszelkich możliwych ułatwień przy dokonywaniu potrzebnych sprawdzeń i ustaleń. Sprawdzenie może polegać na podpisaniu protokołu, wykonaniu zdjęć/filmu bądź podpisaniu oświadczenia (Konwencja nie określa w jaki sposób udokumentować fakt sprawdzenia towaru).
Odbiorca powinien niezwłocznie zgłaszać przewoźnikowi wszelkie zastrzeżenia co do niezgodność towaru z listem przewozowym. Jeśli braki lub uszkodzenia w przesyłce są widoczne na pierwszy rzut oka, odbiorca winien dokonać tego przed odebraniem towaru (w momencie dostawy). Jeśli uszkodzenia lub braki te nie są niewidoczne w chwili dostawy (można je stwierdzić dopiero po rozpakowaniu ładunku), odbiorca ma 7 dni na zgłoszenie zastrzeżeń (nie są tu wliczane niedziele i dni świąteczne). Zgłoszenie zastrzeżenia powinno być precyzyjne i zawierać rodzaj, opis i rozmiar zaistniałej szkody. W przypadku szkody niewidocznej musi mieć ono formę pisemną (może być to faks lub emali). W przypadku szkody jawnej może przybrać formę ustną, jednak warto mimo to dokonać stosownego wpisu np. na liście przewozowym. Taki wpis będzie wówczas pełnił później rolę dowodową.
Jeżeli odbiorca przyjmie towar, nie sprawdziwszy wraz z przewoźnikiem jego stanu, albo nie zgłosi przewoźnikowi żadnych zastrzeżeń wskazujących rodzaj uszkodzenia najpóźniej w chwili dostawy (w przypadku uszkodzeń widocznych) lub w ciągu 7 dni od daty dostawy w przypadku uszkodzeń niewidocznych – domniemywa się, że otrzymał towar w stanie opisanym w liście przewozowym. Późniejsze podważenie wyników wspólnego sprawdzenia jest niedopuszczalne (dowód przeciwny wynikowi tego sprawdzenia nie może być przeprowadzony).
Jeśli przewoźnik okaże się winny uszkodzenia przesyłki, musi on zapłacić kwotę, o którą obniżyła się wartość towaru. Odszkodowanie to oblicza się według wartości towaru w miejscu i w okresie przyjęcia go do przewozu. Wartość towaru określa się według ceny giełdowej lub w razie jej braku według bieżącej ceny rynkowej (w braku jednej i drugiej – według zwykłej wartości towarów tego samego rodzaju i jakości).
Uwaga!!! Jeśli w liście przewozowym miała miejsce deklaracja specjalnego interesu w dostawie przesyłki na wypadek jej uszkodzenia, można żądać odszkodowania równego dodatkowej szkodzie, która została udowodniona, aż do wysokości zadeklarowanej kwoty.
Uszkodzenie przesyłki w transporcie to rzecz powszechna. Czasami jest ono spowodowane winą samego przewoźnika (lub innych osób uprawnionych), innym razem wynika z wady własnej towaru, okoliczności których przewoźnik nie mógł uniknąć lub ze szczególnego niebezpieczeństwa wynikającego z określonych przyczyn.
Zgodnie z procedurą opisaną w Konwencji CMR odbiorca musi zgłosić ewentualne zastrzeżenia przewoźnikowi, który dostarczył transport. Jeśli towar zostanie sprawdzony a odbiorca nie zagłosi żadnych zastrzeżeń w określonym czasie (najpóźniej 7 dni od daty dostawy w przypadku uszkodzeń niewidocznych) dalsze podważenie wyników sprawdzenia będzie niemożliwe.
Informacja za: www.prawo.egospodarka.pl, www.transportoweprawo.pl, www.kt-legaltrans.pl, www.transport-manager.pl, Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów CMR
18 grudnia, 2017 @ 11:33 am
Jedną kwestię należałoby nieco skorygować. W przypadku wymienionych w punktach przyczyn wyłączających odpowiedzialność przewoźnika, ten nie musi wykazać ich wystąpienia, lecz wystarczy mu wykazanie, że w okolicznościach danej sprawy szkoda MOGŁA wystąpić z jednej z tych przyczyn. Wówczas powstaje domniemanie, że szkoda wynikła właśnie z tej przyczyny i to poszkodowany musi udowodnić, że było inaczej – zwykle nie jest w stanie tego zrobić.